Ο Τεκτονισμός κατέχει την ανθρωπίνως δυνατόν να εννοηθεί απόλυτη αλήθεια, την οποία εκφράζει δια των συμβόλων και αλληγοριών του. Πολλοί όμως Τέκτονες την αγνοούν. Προσφέρεται αυτή προς κατανόηση στις καθαρμένες και ώριμες ψυχές των μεμυημένων Τεκτόνων για τους οποίους η αναζήτηση του Λόγου είναι αίτημα ζωής, την αποκρύπτει όμως από τις μη ώριμες ψυχές που τυπικά μυήθηκαν σε αυτόν. Σε αυτούς δεν αποκαλύπτονται ποτέ οι θείες αλήθειες. Η κατανόηση της αλήθειας δεν γίνεται στο ίδιο μέτρο για όλους, αλλά ανάλογα με την ψυχική ωριμότητα και πνευματική ικανότητα του καθένα. Η καλύτερη δε μέθοδος κατανόησης είναι η μελέτη των τυπικών και των κειμένων μας, μέσα από το πρίσμα της τεκτονικής μυσταγωγικής φιλοσοφίας, με αγνές προθέσεις και σταθερή προσπάθεια.
Ουδέν θέτει όριο στην αναζήτηση της αλήθειας και ουδένα υποχρεώνει να κάνει κάτι, παρά την ελευθέρα βούλησή του. Η εκφορά του λόγου όμως στις κοινωνίες των Τεκτόνων, είναι πειθαρχημένη και διέπεται από συγκεκριμένη διαδικασία, ο λόγος ζητείται, δευτερολογία σπάνια χρειάζεται και χρησιμοποιείται και έτσι αμβλύνονται οι αντιπαραθέσεις των μελών του.
Εδώ πρέπει να πούμε ότι όσον αφορά στην αλήθεια υπάρχουν τόσες προσεγγίσεις όσες και οι φιλοσοφικές θεωρίες. Για παράδειγμα για τον Ηράκλειτο όλα είναι εν, και η αρμονία προκύπτει από τη σύγκρουση των αντιθέτων. Κατά τον Πρωταγόρα η αλήθεια δεν είναι καθολική, αλλά προσωπική και υπάρχουν τόσες αλήθειες όσες και οι άνθρωποι που τις πιστεύουν. Κανενός ανθρώπου η γνώμη δεν είναι πιο έγκυρη από ενός άλλου. Κατά τον Πλάτωνα ο άνθρωπος μπορεί να φθάσει την αλήθεια που την διακρίνει σε δυο επίπεδα, την απλή αλήθεια που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας, τις παρατηρήσεις και τα συμπεράσματα της κοινής λογικής και την απόλυτη αλήθεια που αντιλαμβανόμαστε με την «ενορατική» σκέψη (τον διαλογικό στοχασμό). Αντικείμενο αυτής της «ανώτερης αλήθειας» δεν είναι ο υλικός, χωροχρονικός κόσμος, αλλά ο κόσμος των ιδεών, των νοημάτων, των αιωνίων, αμετάβλητων, αόρατων, «μαθηματικών» μορφών. Ο κόσμος των αντικειμένων είναι απλή αντανάκλαση του κόσμου των ιδεών.
Για τον Αριστοτέλη η αλήθεια δεν κρύβεται στον κόσμο των ιδεών, αλλά στην εμπεριστατωμένη έρευνα της αντικειμενικής πραγματικότητας. Η Γνώση κατά κύριο λόγο προέρχεται από την εμπειρία. Η μέθοδος που οδηγεί στη γνώση είναι η προσεκτική παρατήρηση, η ταξινόμηση των αντιληπτών δεδομένων και η λογική ανάλυση.
Κατά τους σκεπιστικές (Πύρρων ο Ηλείος) δεν μπορούμε να φτάσουμε στην αληθινή γνώση διότι τα αντιληπτικά δεδομένα δεν μας πληροφορούν για το πως πραγματικά είναι ο κόσμος (τα όντα) αλλά μόνο για το πως φαίνεται (φαινόμενα). Θεωρούν ότι η μαχητική, μεθοδική αναζήτηση της αλήθειας συνοδεύεται από ταραχή, ενώ η έντιμη αποδοχή της αγνωσίας συνοδεύεται από ψυχική ηρεμία, εσωτερικό ησυχασμό και αταραξία.
Ο Αινεσίδημος, με δέκα επιχειρήματα, υποστηρίζει την άποψη ότι η αλήθεια είναι πάντα σχετική και εξαρτάται από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες που αφορούν στον παρατηρητή, τον τρόπο προσέγγισης, αλλά και διατύπωσής της.
Ο Ξενιάδης της Κορίνθου εκφράζει την άποψη ότι «Όλα είναι ψεύτικα, οποιαδήποτε εντύπωση ή γνώμη είναι ψευδής».
Ο Τεκτονισμός δεν είναι θεωρία, αλλά μέθοδος, σύστημα, τρόπος ζωής, δια του οποίου επιδιώκεται η μεταμόρφωση και αποκατάσταση της πραγματικής διάστασης και σχέσης τόσον του ανθρωπίνου πνεύματος και της ψυχής, όσον και της υλικής φύσης, καθόσον αφορά στον κόσμο και στον Θεό. Δια να συντελεστεί τούτο χρειάζεται υπομονή, επιμονή, φιλόπονος πνευματική εργασία, άσκηση της αρετής στην πραγματική ζωή, ευθύτης και περίσκεψη (στοχασμός και δράσις εν αρετή και χάριν αυτής). Η μύηση και η συμμετοχή στον Τεκτονισμό αποτελεί το έναυσμα για μια ενδοσκόπηση και μια ουσιαστική πνευματική αναζήτηση. Η μύηση κινείται στο χώρο της εσωτερικής διάστασης του Είναι, όπου εδράζεται η ελευθερία του ήθους. Η «μέθοδος» (του Τεκτονισμού) «δεν είναι μια μέθοδος ορθολογιστική, αλλά μία μέθοδος μεταστροφής και αυτογνωσίας που θα φέρει το εγώ μας σε άμεση επαφή με τον κρυμμένο εαυτό». Τον μη συνειδητό, τον άφαντο εαυτό, που είναι κρυμμένος στα βάθη του εσωτερικού μας κόσμου και αποδεικνύει την ύπαρξή του μόνο όταν ο άνθρωπος υπερβαίνει τα όρια της σάρκας, της επιθυμίας και της υλιστικής του εξάρτησης (δηλαδή τα πάθη:!).
Εκεί όπου ο σπόρος πεθαίνει για να ξαναγεννηθεί, μέσα στον χθόνιο χώρο του σκοτεινού θαλάμου, ο νεόφυτος έρχεται για πρώτη φορά συνειδησιακά σε επαφή με το «χάος, εξ ου προήλθε το είναι των μορφών, δηλαδή η τάξις».
Ο Τεκτονισμός θέτει απαραίτητη προϋπόθεση για την εισδοχή και μύηση ενός υποψηφίου ότι είναι ελεύθερος και χρηστοήθης, που σημαίνει ότι απευθύνεται σε άτομα με ελεύθερη σκέψη και υψηλό αίσθημα ηθικής και κοινωνικής ευθύνης. Ο άνθρωπος έχει μεν μέσα την σπίθα του θείου πνεύματος, αλλά ταυτόχρονα μέσα στο εγώ του είναι θρονιασμένα στη σκιά, βίαια και σκοτεινά αρχέγονα ένστικτα που περιμένουν ευκαιρία να αναδυθούν. Η ουσία της ζωής μας έγκειται στην ελευθερία μας να επιλέξουμε τον αγώνα για την θέωση ή την εξαχρείωσή μας.
Πέρα όμως από οτιδήποτε άλλου, ο Τεκτονισμός είναι ένας θεσμός βαθιά ανθρωποκεντρικός, που στο κέντρο του σύμπαντος βάζει τον άνθρωπο και την επιστροφή του στη θεία πηγή του φωτός από την οποία προήλθε. Ο Τεκτονισμός αναγνωρίζει μία υψηλή αλλά και απτή πραγματικότητα και την ανάγει σε ιδεώδες: Την Ανθρωπότητα, η οποία (μετά το Πνεύμα) είναι η πλέον εναργής αιωνιότητα που γνωρίζουμε και… καταλαβαίνουμε.
Η Τεκτονική μυητική μέθοδος χρησιμοποιεί σας εργαλεία την αλληγορία, τα σύμβολα, τον μύθο και την τελετουργία στον ναό, όπως όλες οι αρχαίες μυητικές σχολές. Ο μύθος με τα λεγόμενα και τα δρώμενα, η αλληγορία με τα σημαινόμενα και τα σύμβολα με τα δρώμενα και τα νοούμενα. Πράγματι, επειδή και στα μυστήρια «ου χρη μαθείν τι, αλλά παθείν και διατεθείναι δει», η Ελευθεροτεκτονική «ούτε λέγει, ούτε κρύπτει, αλλά σημαίνει». Γνωρίζουμε δε πως η εικόνα και το σύμβολο, μας οδηγεί σε μια καθολική αντίληψη του Κόσμου, η οποία διαφέρει από τη στείρα διανοητική γνώση, γιατί σε αυτήν την αντίληψη ενυπάρχει και το στοιχείο της Αγάπης. Όμως, ποιας Αγάπης; Της Ενορατικής. Προσοχή! Η αντίληψη του Κόσμου δεν είναι ένας δεοντολογικός στόχος του μυούμενου, αλλά πρόκειται για μια προφανή ανάγκη που έχει να κάνει με τη συνειδητοποίηση της ίδιας μας της ύπαρξης και την αλχημιστική μας μεταποίηση – μεταστοιχείωση.
Κάθε μύθος ή σύμβολο στην τεκτονική μέθοδο έχει μια και μόνη αναλλοίωτη μορφή, που απεδόθη σε αυτό από τους σοφούς ιδρυτές του Τάγματος που εξέφρασαν μέσω αυτών την Τεκτονική Κοσμοθεωρία. Αν δεν γινόταν αυτό και καθένας εισήγαγε κατά το δοκούν μορφές συμβόλων, τότε ο Τεκτονισμός δεν θα είχε πεδίον φιλοσοφικού περιεχομένου, αλλά θα επέτρεπε στον καθένα να διατυπώσει τον προσωπικό του Τεκτονισμό και θα επικρατούσε απόλυτη σύγχυση μέσων και σκοπών. Εντεύθεν, η ερμηνεία βασίζεται στην ενορατική προσέγγιση ενός εκάστου, τον νόμο της αναλογίας (όπως τα άνω και τα κάτω), την παράδοση και τη λογική.
Επισημαίνεται εδώ ότι η συχνή χρήση στον Τεκτονισμό εβραϊκών συμβόλων και μύθων, βασίζεται κυρίως στο γεγονός ότι αφενός εμπεριέχουν σύνθεση στοιχείων όλων των αρχαίων μυητικών σχολών, αφετέρου ήταν τα μόνα διαθέσιμα σε γραπτά κείμενα, άρα προσιτά, στους αρχαίους ιδρυτές και θεμελιωτές του τεκτονισμού. Ας μη διαφεύγει δε ότι ο Χριστιανισμός από πολλούς θεωρείται ότι δεν είναι παρά αναθεωρημένη και εξελιγμένη συνέχεια της εβραϊκής θρησκείας.
Τον σκοπό του Τεκτονισμού, απεικονίζει ένας από τους ωραιότερους συμβολισμούς αυτού, της κατεργασίας του ακατέργαστου λίθου και τον μετασχηματισμό του σε τέλειο κυβικό, με σκοπό την ανέγερση με αυτόν και άλλους ομοίους στην κοινωνία των ανθρώπων, του μεγαλειώδους ναού της αρετής (και της αγάπης). Ο άνθρωπος ως σώμα, ψυχή και πνεύμα είναι ο λίθος προς λάξευση και η κοινωνία των ανθρώπων το οικοδόμημα προς ανέγερση, ο ναός. Βάσει βέβαια του νόμου της αναλογίας του Ερμή του Τρισμέγιστου, ναός είναι και ο ίδιος ο Εαυτός. Εκεί αντλούν αφετηρία και οι λοιπές αλληγορίες της διδασκαλίας του Τεκτονισμού, που αναφέρονται στα εργαλεία της τέχνης του οικοδόμου.
Ο ανθρωπισμός του Τεκτονισμού διακρίνεται και στα τρία βασικά αξιώματα που τον διέπουν «ελευθερία, δικαιοσύνη, αδελφότητα». Παρόλη όμως την ανθρωποκεντρική του δομή, ο Τεκτονισμός σκοπεύει πέρα από το άτομο. Γι’ αυτό, στην 3η θεμελιώδη αρχή του 1ου άρθρου του Συντάγματος, αναφέρεται: «εργάζεται αδιαλείπτως δια την ανθρωπότητα» υπονοώντας την υλική, ηθική και πνευματική ανύψωση αυτής. Φορέας όμως αυτής της αδιαλείπτου εργασίας και απόστολος είναι το άτομο. Η ειρηνική και βαθμιαία ανύψωση του ατόμου, θα φέρει και την πρόοδο και ανύψωση της ανθρωπότητας.
Καθήκον των Τεκτόνων, πέραν της ανυψώσεως του εαυτού, είναι όπως καθένας κατά τις δυνάμεις του εργαστεί υπέρ του προόδου, και της ηθικής και πνευματικής ανορθώσεως της ανθρωπότητας, ως και στο να επεκταθούν οι αδελφικοί θεσμοί συνδέοντες αλλήλους, Τέκτονες και μη.
Βασική αξία του Τεκτονισμού είναι η εργασία, χειρονακτική και πνευματική, όταν βεβαίως είναι παραγωγική, που χαρακτηρίζεται ως ο πρώτος και ωφελιμότερος νόμος της ανθρωπότητας. Διότι παρατηρούντες τα φαινόμενα, βλέπουμε ότι και η ίδια η φύση εργάζεται ανελλιπώς, μεταμορφώνεται και εξελίσσεται σε τελειότερες, ενσυνείδητες και μη μορφές.
Από ομιλία μας